Notities bij de release van Debian 11 (bullseye), 32-bit MIPS (big endian) --------------------------------------------------------------------- Het Documentatieproject van Debian (https://www.debian.org/doc/) Dit document is vrije software; u mag het verspreiden en/of     wijzigen onder de voorwaarden van de GNU General Public License, versie 2, zoals uitgebracht door de Free Software Foundation. Dit programma wordt verspreid in de hoop dat het nuttig zal zijn,     maar ZONDER ENIGE GARANTIE; zelfs zonder de impliciete garantie van VERKOOPBAARHEID of GESCHIKTHEID VOOR EEN SPECIFIEK DOEL. Zie de GNU General Public License voor meer details. Samen met dit programma zou u een exemplaar van de GNU General     Public License ontvangen moeten hebben; is dit niet het geval, schrijf dan naar de Free Software Foundation, Inc., 51 Franklin Street, Fifth Floor, Boston, MA 02110-1301 USA. De tekst van deze licentie is ook beschikbaar op https://     www.gnu.org/licenses/gpl-2.0.html (https://www.gnu.org/licenses/ gpl-2.0.html) en /usr/share/common-licenses/GPL-2 op Debian-systemen. --------------------------------------------------------------------- Inhoudsopgave 1. Inleiding 1.1. Rapporteren van fouten in dit document 1.2. Bijdragen door het indienen van opwaarderingsrapporten 1.3. Broncode voor dit document 2. Nieuwigheden in Debian 11 2.1. Ondersteunde architecturen 2.2. Nieuwigheden in de distributie 3. Installatiesysteem 3.1. Nieuwigheden in het installatiesysteem 3.1.1. Geautomatiseerde installatie 4. Opwaarderen vanuit Debian 10 (buster) 4.1. Zich op de opwaardering voorbereiden 4.1.1. Maak een reservekopie van alle gegevens en configuratie-informatie 4.1.2. Informeer gebruikers vooraf 4.1.3. Bereid u voor op het feit dat diensten een tijd onbeschikbaar zullen zijn 4.1.4. Tref voorbereidingen om een hersteloperatie te kunnen uitvoeren 4.1.5. Maak een veilige omgeving klaar voor de opwaardering 4.2. De configuratiestatus van APT controleren 4.2.1. De archiefafdeling proposed-updates 4.2.2. Niet-officiële pakketbronnen 4.2.3. APT-verankering (pinning) uitschakelen 4.2.4. De toestand van pakketten controleren 4.3. Pakketbronbestanden voor APT klaarmaken 4.3.1. Op het internet aanwezige pakketbronnen voor APT toevoegen 4.3.2. APT-pakketbronnen van een lokale spiegelserver toevoegen 4.3.3. APT-pakketbronnen van optische media toevoegen 4.4. Pakketten opwaarderen 4.4.1. De sessie opnemen 4.4.2. De pakketlijst bijwerken 4.4.3. Zorg voor voldoende vrije schijfruimte voor de opwaardering 4.4.4. Een minimale opwaardering van het systeem 4.4.5. Het systeem opwaarderen 4.5. Mogelijke problemen tijdens de opwaardering 4.5.1. De opdracht dist-upgrade mislukt met de foutmelding “ Kon de onmiddellijke configuratie niet uitvoeren” 4.5.2. Te verwachten verwijderingen 4.5.3. Vicieuze cirkels van conflicten of voorvereisten 4.5.4. Bestandsconflicten 4.5.5. Configuratiewijzigingen 4.5.6. Verspringen van de sessie naar een console 4.6. Uw kernel en aanverwante pakketten opwaarderen 4.6.1. Een kernel-metapakket installeren 4.7. Voorbereid zijn op de volgende release 4.7.1. Verwijderde pakketten wissen 4.8. Verouderde pakketten 4.8.1. Dummy overgangspakketten 5. Kwesties waarvan u zich bewust moet zijn bij bullseye 5.1. Opwaarderingsspecifieke zaken voor bullseye 5.2. Beperkingen inzake beveiligingsondersteuning 5.3. Pakketspecifieke kwesties 6. Bijkomende informatie over Debian 6.1. Literatuurverwijzingen 6.2. Hulp vinden 6.2.1. Mailinglijsten 6.2.2. Internet Relay Chat (IRC) 6.3. Fouten rapporteren 6.4. Een bijdrage leveren aan Debian A. Het beheren van uw buster-systeem voordat u opwaardeert A.1. Uw buster-systeem opwaarderen A.2. Het controleren van uw bronnenlijstbestanden voor APT A.3. Verouderde configuratiebestanden verwijderen A.4. Waardeer oude taalinstellingen op naar UTF-8 B. Mensen die een bijdrage hebben geleverd aan de notities bij de release Register woordenlijst Hoofdstuk 1. Inleiding     Dit document informeert gebruikers van de Debian-distributie over grote veranderingen in versie 11 (codenaam bullseye). De notities bij de release geven informatie over hoe u veilig     kunt opwaarderen vanaf uitgave 10 (codenaam buster) naar de huidige uitgave en informeren gebruikers over mogelijke moeilijkheden die ze kunnen ondervinden tijdens dat proces. U kunt de meest recente versie van dit document verkrijgen vanaf https://www.debian.org/releases/buster/releasenotes (https://     www.debian.org/releases/buster/releasenotes) . Ga bij twijfel na welke datum op de eerste pagina staat, om er zeker van te zijn dat u een recente versie leest. Let op     Het is helaas onmogelijk om elk bekend aandachtspunt hier te vermelden: daarom is een selectie gemaakt, gebaseerd op een combinatie van de verwachte frequentie van voorkomen en de ernst ervan. Merk op dat wij enkel het opwaarderen vanaf de vorige uitgave van Debian (in dit geval, opwaardering vanaf buster) ondersteunen en     documenteren. Als u vanaf oudere uitgaven moet opwaarderen, raden wij u aan vorige edities van de notities bij de release te lezen en eerst op te waarderen naar buster. 1.1. Rapporteren van fouten in dit document Wij hebben getracht alle verschillende stappen in de opwaardering     die in dit document beschreven staan, te testen en te anticiperen op alle mogelijke problemen die onze gebruikers zouden kunnen ondervinden. Denkt u dat u desondanks toch nog een probleem (foutieve of ontbrekende informatie) heeft gevonden in deze documentatie, dien dat dan alstublieft in bij het bugopvolgingssysteem (https:// bugs.debian.org/) tegen het pakket release-notes. Het wordt     aangeraden eerst bestaande bugrapporten (https://bugs.debian.org/ release-notes) na te kijken, voor het geval het probleem dat u heeft gevonden, al werd gemeld. Aarzel niet om extra informatie aan bestaande bugrapporten toe te voegen, mocht u inhoudelijk kunnen bijdragen aan de inhoud van dit document. Wij waarderen en moedigen rapporten aan die verbeteringen     aandragen voor de broncode van dit document. Meer informatie over het verkrijgen van de broncode van dit document kunt u vinden in Paragraaf 1.3, “Broncode voor dit document”. 1.2. Bijdragen door het indienen van opwaarderingsrapporten Wij waarderen alle informatie van gebruikers, die gerelateerd is aan opwaarderingen vanaf buster naar bullseye. Indien u bereid     bent informatie te delen, dien dan alstublieft een bugrapport met uw resultaten in bij het bugopvolgingssysteem (https:// bugs.debian.org/) tegen het pakket upgrade-reports. We verzoeken u om alle bijlagen te comprimeren (met behulp van gzip).     Voeg alstublieft de volgende informatie toe, wanneer u uw opwaarderingsrapport indient: * De status van uw pakketdatabase voor en na de opwaardering: de statusdatabase van dpkg, beschikbaar onder /var/lib/dpkg/ status en de toestandsinformatie van apt, beschikbaar onder / var/lib/apt/extended_states. Het is aan te raden voor het opwaarderen een reservekopie te maken, zoals beschreven in Paragraaf 4.1.1, “Maak een reservekopie van alle gegevens en     configuratie-informatie”, maar u kunt ook reservekopieën van /var/lib/dpkg/status vinden in /var/backups. * Sessielogboeken die gemaakt zijn met script, zoals beschreven in Paragraaf 4.4.1, “De sessie opnemen”. * Uw apt-logboeken, beschikbaar onder /var/log/apt/term.log, of uw aptitude-logboeken, beschikbaar onder /var/log/aptitude. Opmerking     U dient de tijd te nemen om alle gevoelige en/of vertrouwelijke informatie in de logboeken na te kijken en te verwijderen, alvorens ze te publiceren als bugrapport. Dit omdat de informatie in een publieke database wordt gepubliceerd. 1.3. Broncode voor dit document De broncode van dit document is opgemaakt in het formaat Docbook XML. De HTML-versie wordt gegenereerd met behulp van docbook-xsl en xsltproc. De PDF-versie wordt gegenereerd met behulp van dblatex of xmlroff. De broncode voor de notities bij de release is beschikbaar in het Git-archief van het Debian     Documentatieproject. U kunt de web-interface (https:// salsa.debian.org/ddp-team/release-notes/) gebruiken om via het web individuele bestanden te raadplegen en veranderingen eraan te bekijken. Meer informatie over toegang tot het Git-archief kunt u vinden op de VCS-informatiepagina's van het Debian Documentatieproject (https://www.debian.org/doc/vcs) . Hoofdstuk 2. Nieuwigheden in Debian 11     De Wiki-pagina (https://wiki.debian.org/NewInBuster) bevat meer informatie over dit onderwerp. 2.1. Ondersteunde architecturen     Dit zijn de officieel ondersteunde architecturen voor Debian 11: * 32-bits PC (i386) en 64-bits PC (amd64) * 64-bits ARM (arm64) * ARM EABI (armel) * ARMv7 (EABI hard-float ABI, armhf)     * little-endian MIPS (mipsel) * 64-bits little-endian MIPS (mips64el) * 64-bits little-endian PowerPC (ppc64el) * IBM System z (s390x) U vindt meer over de status van de voor een bepaalde architectuur geschikt gemaakte versies van Debian (ports genoemd in het     taalgebruik van ingewijden) en port-specifieke informatie voor uw architectuur op de Webpagina's van de Debian ports (https:// www.debian.org/ports/) . 2.2. Nieuwigheden in de distributie Deze nieuwe uitgave van Debian bevat opnieuw veel meer software dan zijn voorganger buster; de distributie bevat meer dan 13370 nieuwe pakketten, en in totaal meer dan 57703 pakketten. De meeste software in de distributie is bijgewerkt: meer dan 35532 softwarepakketten (dit is 62% van alle pakketten in buster). Er     is ook een significant aantal pakketten (meer dan 7278, 13% van de pakketten in buster) verwijderd uit de distributie om diverse redenen. Deze pakketten zullen niet meer worden bijgewerkt en ze zullen als 'achterhaald' of 'verouderd' worden gemarkeerd in de frontends voor pakketbeheer. Zie Paragraaf 4.8, “Verouderde pakketten”. Debian wordt weer geleverd met verscheidene desktoptoepassingen     en -omgevingen. Het bevat nu onder andere de desktopomgevingen GNOME 3.30, KDE Plasma 5.14, LXDE 10, LXQt 0.14, MATE 1.20 en Xfce 4.12.     Ook de productiviteitstoepassingen zijn opgewaardeerd, waaronder de kantoorsoftware: * LibreOffice werd opgewaardeerd naar versie 6.1;     * Calligra werd opgewaardeerd naar 3.1. * GNUcash werd opgewaardeerd naar 3.4;     Onder de bijgewerkte desktoptoepassingen vermelden we de opwaardering naar Evolution 3.30.     Deze uitgave bevat daarnaast onder meer de volgende bijgewerkte software: +---------------------------------------------------------------+ | Pakket | Versie in 10 | Versie in 11 | | | (buster) | (bullseye) | |------------------------------+--------------+-----------------| |Apache |2.4.25 |2.4.38 | |------------------------------+--------------+-----------------| |BIND DNS-server |9.10 |9.11 | |------------------------------+--------------+-----------------| |Cryptsetup |1.7 |2.1 | |------------------------------+--------------+-----------------| |Dovecot MTA |2.2.27 |2.3.4 | |------------------------------+--------------+-----------------| |Emacs |24.5 en 25.1 |26.1 | |------------------------------+--------------+-----------------| |Exim standaard e-mailserver |4.89 |4.92 | |------------------------------+--------------+-----------------| |GNU Compiler Collection als |6.3 |7.4 en 8.3 | |standaard-compiler | | | |------------------------------+--------------+-----------------| |GIMP |2.8.18 |2.10.8 | |------------------------------+--------------+-----------------| |GnuPG |2.1 |2.2 | |------------------------------+--------------+-----------------| |Inkscape |0.92.1 |0.92.4 | |------------------------------+--------------+-----------------| |de GNU C-bibliotheek |2.24 |2.28 | |------------------------------+--------------+-----------------| |lighttpd |1.4.45 |1.4.53 |     |------------------------------+--------------+-----------------| |Linux kernel-image |4.9-reeks |4.19-reeks | |------------------------------+--------------+-----------------| |LLVM/Clang-gereedschapsset |3.7 |6.0.1 en 7.0.1 | | | |(standaard) | |------------------------------+--------------+-----------------| |MariaDB |10.1 |10.3 | |------------------------------+--------------+-----------------| |Nginx |1.10 |1.14 | |------------------------------+--------------+-----------------| |OpenJDK |8 |11 | |------------------------------+--------------+-----------------| |OpenSSH |7.4p1 |7.9p1 | |------------------------------+--------------+-----------------| |Perl |5.24 |5.28 | |------------------------------+--------------+-----------------| |PHP |7.0 |7.3 | |------------------------------+--------------+-----------------| |Postfix MTA |3.1.8 |3.3.2 | |------------------------------+--------------+-----------------| |PostgreSQL |9.6 |11 | |------------------------------+--------------+-----------------| |Python 3 |3.5.3 |3.7.3 | |------------------------------+--------------+-----------------| |Rustc |  |1.34 | |------------------------------+--------------+-----------------| |Samba |4.5 |4.9 | |------------------------------+--------------+-----------------| |Vim |8.0 |8.1 | +---------------------------------------------------------------+ Hoofdstuk 3. Installatiesysteem De “Debian Installer” is het officiële installatiesysteem voor     Debian. Het biedt verscheidene installatiemethoden. Welke methoden beschikbaar zijn om uw systeem te installeren hangt af van uw architectuur. Images van de installer voor bullseye kunnen samen met de     installatiehandleiding worden gevonden op de Website van Debian (https://www.debian.org/releases/buster/debian-installer/) .     De installatiehandleiding is ook opgenomen op de eerste cd/dvd van de officiële Debian dvd-(cd/blu-ray)serie onder:     /doc/install/manual/taal/index.html Het is aangeraden om ook de errata (https://www.debian.org/     releases/buster/debian-installer/index#errata) bij de “Debian Installer” te bekijken voor een lijst met bekende problemen. 3.1. Nieuwigheden in het installatiesysteem Het Debian Installatiesysteem is op veel punten verder ontwikkeld     sinds zijn vorige officiële uitgave met Debian 10. Dit heeft geleid tot zowel betere hardware-ondersteuning als een aantal opmerkelijke nieuwe functies en verbeteringen. Het meest opmerkelijke is een initiële ondersteuning voor UEFI     Secure Boot (zie ???), wat aan de installatie-images toegevoegd werd. Indien u geïnteresseerd bent in een gedetailleerd overzicht van de veranderingen sinds buster, raadpleeg dan de aankondigingen     bij de beta- en RC-uitgaven voor bullseye. Deze zijn te vinden op de pagina met de historiek van de nieuwsberichten (https:// www.debian.org/devel/debian-installer/News/) van het Debian Installatiesysteem. 3.1.1. Geautomatiseerde installatie Sommige veranderingen die in het vorige hoofdstuk vermeld werden, hebben ook veranderingen tot gevolg in de ondersteuning door het installatiesysteem van geautomatiseerde installaties met behulp     van preconfiguratiebestanden. Dit betekent dat als u bestaande preconfiguratiebestanden hebt die werkten met het installatiesysteem van buster, u niet kunt verwachten dat deze zonder aanpassingen zullen werken met het nieuwe installatiesysteem. De installatiehandleiding (https://www.debian.org/releases/buster     /installmanual) heeft een aparte bijgewerkte bijlage met uitgebreide documentatie over het gebruik van preconfiguratie. Hoofdstuk 4. Opwaarderen vanuit Debian 10 (buster) 4.1. Zich op de opwaardering voorbereiden We raden aan dat u voor de opwaardering ook de informatie leest in Hoofdstuk 5, Kwesties waarvan u zich bewust moet zijn bij     bullseye. In dat hoofdstuk worden mogelijke problemen behandeld die niet rechtstreeks in verband staan met het opwaarderingsproces zelf, maar waarvan het toch belangrijk is dat u erover geïnformeerd bent voor u met de opwaardering begint. 4.1.1. Maak een reservekopie van alle gegevens en configuratie-informatie Het wordt sterk aanbevolen om een volledige back-up te maken voor u het systeem opwaardeert, of dat u minstens een reservekopie maakt van alle gegevens en alle configuratie-informatie die u     zeker niet mag verliezen. Het opwaarderingsgereedschap en het opwaarderingsproces zijn behoorlijk betrouwbaar, maar een stoornis van de hardware middenin de opwaardering zou kunnen leiden tot een ernstig beschadigd systeem. De belangrijkste zaken waarvan u een reservekopie zou moeten maken, zijn de inhoud van /etc, /var/lib/dpkg en van /var/lib/apt     /extended_states en de uitvoer van dpkg --get-selections "*" (de aanhalingstekens hebben hun belang). Indien u aptitude gebruikt om de pakketten op uw systeem te beheren, neemt u best ook een reservekopie van /var/lib/aptitude/pkgstates. Het opwaarderingsproces zelf verandert niets in de map /home. Maar het is bekend dat sommige toepassingen (bijv. onderdelen van de Mozilla-suite en de desktopomgevingen GNOME en KDE) bestaande gebruikersinstellingen overschrijven met nieuwe standaardwaarden wanneer de gebruiker voor het eerst een nieuwe versie van de     toepassing start. Bij wijze van voorzorg kunt u een reservekopie maken van de verborgen bestanden en mappen (“dotfiles of puntbestanden”) in de persoonlijke mappen van de gebruikers. Een dergelijke back-up kan helpen bij het herstellen of het opnieuw creëren van de vroegere instellingen. Wellicht wilt u uw gebruikers daarover ook inlichten. Elke pakketinstallatiebewerking moet uitgevoerd worden met de     voorrechten van de superuser, dus als systeembeheerder. Daarom moet u zich ofwel aanmelden als gebruiker root of het commando su of sudo gebruiken om de vereiste toegangsrechten te verwerven. De opwaardering stelt een aantal voorwaarden, waaraan vooraf     voldaan moet worden. Controleer ze vooraleer u de opwaardering daadwerkelijk uitvoert. 4.1.2. Informeer gebruikers vooraf Het is verstandig om alle gebruikers vooraf te informeren over elke opwaardering die u van plan bent uit te voeren, hoewel     gebruikers die via een ssh-verbinding op uw systeem werken, weinig zouden mogen merken van de opwaardering en gewoon zouden moeten kunnen voortwerken. Wenst u extra voorzorgsmaatregelen te nemen, maak dan voor de     opwaardering een reservekopie van de /home-partitie of koppel ze af. U zult een opwaardering van de kernel moeten uitvoeren bij het     opwaarderen naar bullseye. Een herstart van het systeem zal dus nodig zijn. Gewoonlijk wordt dit gedaan na het afronden van de opwaardering. 4.1.3. Bereid u voor op het feit dat diensten een tijd onbeschikbaar zullen zijn Mogelijk levert uw systeem diensten die gekoppeld zijn aan pakketten die bij de opwaardering betrokken zijn. Is dit het     geval, houd er dan rekening mee dat deze diensten tijdens de opwaardering gestopt zullen worden terwijl de betreffende pakketten vervangen en geconfigureerd worden. Gedurende die tijd zullen die diensten niet beschikbaar zijn. De exacte duur van onbeschikbaarheid van deze diensten kan variëren, afhankelijk van het aantal pakketten dat op het systeem opgewaardeerd wordt. Ook de tijd die de systeembeheerder nodig heeft voor het beantwoorden van eventuele configuratievragen die     gepaard gaan met de opwaardering van de pakketten, speelt daarin mee. Noteer dat als het opwaarderingsproces zonder toezicht verloopt en het systeem om invoer vraagt tijdens de opwaardering, er een grote kans bestaat dat diensten gedurende een significante periode onbeschikbaar^[1] zullen blijven. Indien het systeem dat opgewaardeerd wordt, cruciale diensten levert voor uw gebruikers of voor het netwerk^[2], kunt u de periode van onbeschikbaarheid verkleinen door een minimale opwaardering van het systeem uit te voeren, zoals beschreven wordt in Paragraaf 4.4.4, “Een minimale opwaardering van het systeem”, daarna een opwaardering van de kernel uit te voeren, het systeem vervolgens opnieuw te starten en pas nadien de     pakketten die verband houden met die cruciale diensten op te waarderen. Waardeer deze pakketten in een dergelijk geval op vooraleer u een "full upgrade", een volledige opwaardering, uitvoert zoals beschreven in Paragraaf 4.4.5, “Het systeem opwaarderen”. Op die manier kunt u ervoor zorgen dat deze cruciale diensten actief en beschikbaar zijn gedurende het proces van volledige opwaardering, zodat de tijd waarin ze onbeschikbaar zijn, beperkt gehouden wordt. 4.1.4. Tref voorbereidingen om een hersteloperatie te kunnen uitvoeren Hoewel Debian er tracht voor te zorgen dat uw systeem op elk moment tot opstarten in staat blijft, blijft er altijd een kans     bestaan dat u na de opwaardering problemen ervaart bij het herstarten van het systeem. Mogelijke problemen die bekend zijn, worden in dit en de volgende hoofdstukken van deze notities bij de release behandeld. Om die reden heeft het zin dat u voorbereidingen treft om in staat te zijn aan de situatie te verhelpen, mocht blijken dat het     heropstarten van het systeem mislukt, of het herstellen van de netwerkfunctionaliteit bij vanop afstand beheerde systemen niet succesvol is. Indien u de opwaardering via een ssh-verbinding vanop afstand uitvoert, is het aangeraden om de nodige voorzorgen te treffen, zodat u in staat bent toegang te hebben tot de server via een externe seriële terminal. De mogelijkheid bestaat dat u na het     opwaarderen van de kernel en het herstarten van het systeem, via een lokale console de systeemconfiguratie zult moeten repareren. Ook is het mogelijk dat wanneer het systeem middenin de opwaardering per ongeluk herstart wordt, u via een lokale console herstelwerkzaamheden zult moeten uitvoeren. Voor noodherstel bevelen we over het algemeen het gebruik aan van de reparatiemodus van de Debian Installer van bullseye. Het voordeel van het gebruik van het installatiesysteem is dat u de keuze heeft uit zijn talrijke methodes om er die uit te kiezen     die het beste aansluit bij uw situatie. Voor bijkomende informatie kunt u de paragraaf “Een defect systeem herstellen” uit hoofdstuk 8 van de Installatiehandleiding (https:// www.debian.org/releases/buster/installmanual) raadplegen en ook de Debian Installer FAQ (https://wiki.debian.org/DebianInstaller/ FAQ) . Indien dat mislukt zult u een andere manier moeten vinden om uw systeem op te starten, zodat u er toegang toe krijgt en het kunt herstellen. Een mogelijkheid is een speciaal reparatie-image     gebruiken of een Linux live-cd. Nadat u daarmee het systeem opgestart heeft, zou u in staat moeten zijn het basisbestandssysteem ervan aan te koppelen en die omgeving terug binnen te gaan met het commando chroot om het probleem te onderzoeken en te repareren. 4.1.4.1. Een debug-shell tijdens het opstarten met initrd Het pakket initramfs-tools voegt een debug-shell^[3] toe aan het initrds dat het genereert. Indien bijvoorbeeld het initrd er niet     in slaagt om uw basisbestandssysteem aan te koppelen, zult u terechtkomen in die debug-shell waarin basiscommando's ter beschikking staan die u kunnen helpen om het probleem op te sporen en te onderzoeken en het eventueel te repareren. Basisgegevens die u moet controleren zijn: de aanwezigheid van correcte apparaatbestanden in /dev; welke modules geladen zijn (cat /proc/modules); de uitvoer van dmesg op foutmeldingen over     het laden van stuurprogramma's. De uitvoer van dmesg zal ook laten zien welk apparaatbestand toegewezen werd aan welke schijf; u moet dit toetsen aan de uitvoer van echo $ROOT om er zeker van te zijn dat het basisbestandssysteem zich op het verwachte apparaat bevindt. Indien u er in slaagt het probleem te verhelpen, kunt u de debug-shell verlaten door exit te typen en vervolgens zal het     opstartproces verdergaan op het punt waarop het mislukte. Natuurlijk zult u ook het onderliggende probleem moeten repareren en het initrd opnieuw moeten genereren, zodat de volgende herstart niet opnieuw mislukt. 4.1.4.2. Een debug-shell tijdens het opstarten met systemd Indien onder systemd het opstarten mislukt, kunt u een debug-shell voor root krijgen door de commandoregel voor de     kernel aan te passen. Indien basaal opstarten wel lukt, maar sommige diensten niet willen starten, kan het nuttig zijn om systemd.unit=rescue.target toe te voegen aan de parameters voor de kernel. Anders zal de kernelparameter systemd.unit=emergency.target u zo     vroeg mogelijk een root-shell leveren. Dit gebeurt echter voordat het basisbestandssysteem aangekoppeld wordt met lees- en schrijfrechten. U zult dit handmatig moeten doen met:     # mount -o remount,rw / Meer informatie over het onderzoeken en repareren van een defect     opstartproces onder systemd is te vinden in het artikel Diagnosing Boot Problems (https://freedesktop.org/wiki/Software/ systemd/Debugging/) . 4.1.5. Maak een veilige omgeving klaar voor de opwaardering Belangrijk Indien u bepaalde VPN-diensten (zoals tinc) gebruikt, hou er dan     rekening mee dat die mogelijk niet beschikbaar zijn gedurende het opwaarderingsproces. Zie in dat verband Paragraaf 4.1.3, “Bereid u voor op het feit dat diensten een tijd onbeschikbaar zullen zijn”. Om bij het vanop afstand opwaarderen een extra veiligheidsmarge in te bouwen, suggereren we dat u de opwaarderingsprocessen uitvoert in de virtuele console die door het programma screen     geleverd wordt. Dit laat toe om op een veilige manier opnieuw verbinding te maken en garandeert dat het opwaarderingsproces niet onderbroken wordt, zelfs als de externe verbinding tijdelijk faalt. 4.2. De configuratiestatus van APT controleren Het opwaarderingsproces dat in dit hoofdstuk beschreven wordt, is uitgetekend voor systemen met een “zuivere” versie van Debian stable. Indien uw configuratie van APT naast buster nog andere     pakketbronnen bevat, of indien u pakketten geïnstalleerd heeft van andere releases of van derden, dan zou u kunnen beginnen met het verwijderen van die complicerende factoren om er zeker van te zijn dat het opwaarderingsproces op een betrouwbare wijze verloopt. Het primaire configuratiebestand dat gebruikt wordt door APT om uit te maken vanaf welke pakketbronnen pakketten gedownload moeten worden, is /etc/apt/sources.list, maar het kan ook gebruik     maken van bestanden uit de map /etc/apt/sources.list.d/. Zie sources.list(5) (https://manpages.debian.org/buster//bullseye/apt /sources.list.5.html) voor details. Indien uw systeem gebruik maakt van meerdere pakketbronbestanden, moet u ervoor zorgen dat deze consistent blijven. Hieronder worden twee methodes aangereikt om geïnstalleerde pakketten te vinden die niet van Debian afkomstig zijn. De ene met aptitude en de andere met apt-forktracer. Houd er rekening mee dat geen van beide 100% accuraat werkt (het voorbeeld met aptitude levert bijvoorbeeld ook pakketten op die ooit door     Debian geleverd werden maar nu niet meer, zoals oude kernelpakketten). $ aptitude search '~i(!~ODebian)' $ apt-forktracer | sort Rechtstreekse opwaarderingen vanaf uitgaven van Debian die ouder zijn dan 10 (buster) worden niet ondersteund. Volg de instructies     uit de Notities bij de uitgave van Debian 10 (https:// www.debian.org/releases/buster/releasenotes) om eerst naar Debian 10 op te waarderen. Deze werkwijze veronderstelt ook dat uw systeem reeds opgewaardeerd is naar de recentste onderversie (point release)     van buster. Is dat nog niet gebeurd of weet u het niet, volg dan de instructies uit Paragraaf A.1, “Uw buster-systeem opwaarderen” . U moet er ook voor zorgen dat de pakketdatabank klaar is voor u doorgaat met de opwaardering. Indien u een ander programma voor pakketbeheer gebruikt, zoals aptitude of synaptic, moet u nakijken of er mogelijk acties in de wachtrij staan. Indien er in het programma voor pakketbeheer ingepland staat dat een pakket     geïnstalleerd of verwijderd moet worden, kan dit interfereren met de opwaarderingsprocedure. Merk op dat u dit enkel kunt corrigeren als uw pakketbronbestanden voor APT nog steeds verwijzen naar buster en niet naar stable of bullseye; zie Paragraaf A.2, “Het controleren van uw bronnenlijstbestanden voor APT”.     Het is een goede praktijk om voor de opwaardering verouderde pakketten te verwijderen van uw systeem. 4.2.1. De archiefafdeling proposed-updates Indien u in uw pakketbronbestanden voor APT de archiefafdeling     proposed-updates opgenomen heeft, moet u die vermelding verwijderen vooraleer u uw systeem probeert op te waarderen. Dit is een voorzorgsmaatregel om de kans op conflicten te verkleinen. 4.2.2. Niet-officiële pakketbronnen Als u op uw systeem pakketten heeft die niet van Debian afkomstig zijn, moet u weten dat deze tijdens de opwaardering eventueel verwijderd kunnen worden wegens tegenstrijdige vereisten. Indien deze pakketten geïnstalleerd werden via het toevoegen van een     extra pakketarchief in uw pakketbronbestanden voor APT, ga dan na of dat archief ook pakketten aanbiedt die gecompileerd werden voor bullseye en pas die pakketbronregel dienovereenkomstig aan op hetzelfde moment waarop u de pakketbronregels voor de pakketten van Debian aanpast. Het is mogelijk dat sommige gebruikers op hun buster-systeem “ recentere” versies hebben, afkomstig van niet-officiële backports (voor de stabiele release geschikt gemaakte recentere softwareversies), van pakketten die wel degelijk in Debian     aanwezig zijn. Dergelijke pakketten hebben een grote kans om tijdens de opwaardering voor problemen te zorgen, vermits ze kunnen leiden tot bestandsconflicten^[4]. Paragraaf 4.5, “Mogelijke problemen tijdens de opwaardering” bevat enig informatie over hoe u met bestandsconflicten kunt omgaan mochten die zich manifesteren. 4.2.3. APT-verankering (pinning) uitschakelen Indien u APT geconfigureerd heeft om bepaalde pakketten te installeren uit een andere distributie dan uit stable (bijvoorbeeld uit testing), zult u de configuratie voor APT     pinning (opgeslagen in /etc/apt/preferences en /etc/apt/ preferences.d/) moeten wijzigen om de opwaardering van pakketten naar versies uit de nieuwe stabiele release mogelijk te maken. Bijkomende informatie over APT-verankering (pinning) is te vinden in de man-pagina apt_preferences(5). 4.2.4. De toestand van pakketten controleren Ongeacht de gebruikte methode van opwaarderen is het aanbevolen om eerst de toestand van alle pakketten te controleren en na te gaan of alle pakketten zich in een opwaardeerbare toestand     bevinden. Het volgende commando toont pakketten die een status hebben van Half-Installed (gedeeltelijk geïnstalleerd) of Failed-Config (mislukte configuratie) en de pakketten met een foutstatus.     # dpkg --audit     U kunt de toestand van alle pakketten op uw systeem ook controleren met aptitude of met commando's zoals     # dpkg -l | pager     of     # dpkg --get-selections "*" > ~/curr-pkgs.txt Het is wenselijk om eventuele 'hold'-markeringen (pakketten die gemarkeerd staan als te handhaven in de huidige versie) voor de     opwaardering te verwijderen. Indien een pakket dat essentieel is voor de opwaardering als te handhaven gemarkeerd staat, zal de opwaardering mislukken. Merk op dat aptitude een andere methode gebruikt dan apt en     dselect om te registreren dat een pakket op de huidige versie gehandhaafd moet worden. U kunt de pakketten die voor aptitude als te handhaven geboekt staan, vinden met     # aptitude search "~ahold"     Wilt u nagaan welke pakketten voor apt als te handhaven ingesteld staan, dan moet u het volgende commando gebruiken     # dpkg --get-selections | grep 'hold$' Indien u lokaal een pakket aanpaste en opnieuw compileerde, maar     het geen andere naam gaf of geen epoch in het versienummer opnam, dan moet u het markeren als te handhaven (on hold) om te voorkomen dat het opgewaardeerd wordt.     U kunt voor apt de “hold”-status (te handhaven) van een pakket wijzigen met:     # echo package_name hold | dpkg --set-selections     Vervang hold door install om de “hold”-status (de 'te handhaven'-status) ongedaan te maken. Als er nog iets is dat u moet repareren, is het best om ervoor te     zorgen dat uw pakketbronbestanden voor APT nog blijven verwijzen naar buster, zoals uitgelegd werd in Paragraaf A.2, “Het controleren van uw bronnenlijstbestanden voor APT”. 4.3. Pakketbronbestanden voor APT klaarmaken Voor u met opwaarderen begint moet u de pakketbronbestanden voor     APT (/etc/apt/sources.list en bestanden onder /etc/apt/ sources.list.d/) opnieuw configureren. APT houdt rekening met alle pakketten die via een van de geconfigureerde archieven te vinden zijn en installeert het pakket met het hoogste versienummer. Daarbij geeft het voorrang     aan het eerste item in de bestanden. Dus indien u gebruik maakt van verschillende spiegelserverlocaties, moet u eerst deze op lokale harde schijven vermelden, dan cd's en vervolgens externe spiegelservers. Dikwijls kan naar een uitgave verwezen worden met zijn codenaam (bijv. buster, bullseye) en met zijn statusnaam (d.w.z. oldstable, stable, testing, unstable). Naar een uitgave verwijzen met de codenaam ervan heeft het voordeel dat u nooit verrast zult     worden door een nieuwe uitgave. Om die reden gebruiken we hier deze benadering. Dit betekent natuurlijk dat u zelf zult moeten uitkijken naar de aankondiging van een nieuwe uitgave. Maakt u daarentegen gebruik van de statusnaam, dan zult u van zodra een release plaats vond, merken dat er voor een massa pakketten updates beschikbaar gekomen zijn. Debian gebruikt twee mailinglijsten voor het doen van aankondigingen, zodat u op de hoogte kunt blijven van relevante informatie over de releases van Debian: * Door in te tekenen op de Debian mailinglijst voor aankondigingen (https://lists.debian.org/debian-announce/)     krijgt u een kennisgeving telkens Debian een nieuwe uitgave brengt. Bijvoorbeeld op het moment dat bullseye van stable overgaat naar oldstable. * Door in te tekenen op de Debian mailinglijst voor beveiligingsaankondigingen (https://lists.debian.org/ debian-security-announce/) ontvangt u een kennisgeving telkens Debian een beveiligingsaankondiging publiceert. 4.3.1. Op het internet aanwezige pakketbronnen voor APT toevoegen Op nieuwe installatie is de standaardinstelling dat APT gebruik maakt van de CDN-dienst van Debian, hetgeen er moet voor zorgen dat pakketten automatisch gedownload worden van een spiegelserver die zich in netwerktermen dicht in de buurt bevindt. Vermits het     een relatief recente dienst betreft, is het mogelijk dat in de configuratie van oudere installaties nog steeds verwezen wordt naar een van de centrale internetservers van Debian of naar een van de spiegelservers. Indien u dit nog niet gedaan heeft, wordt u aangeraden om over te schakelen op het gebruik van de CDN-dienst in uw configuratie van APT. Om gebruik te maken van de CDN-dienst, moet u een regel zoals     deze toevoegen aan uw pakketbronconfiguratie van APT (in de veronderstelling dat u gebruik maakt van main en contrib):     deb http://deb.debian.org/debian bullseye main contrib Nadat u de nieuwe pakketbronnen toegevoegd heeft, moet u de     eerdere “deb”-regels deactiveren door er een hash-teken (#) voor te plaatsen. Indien u echter betere resultaten bekomt door een specifieke     spiegelserver te gebruiken die in netwerktermen dicht bij u in de buurt is, heeft u nog steeds die mogelijkheid. De adressen van Debian spiegelservers zijn te vinden op https://     www.debian.org/distrib/ftplist (https://www.debian.org/distrib/ ftplist) (kijk bij de paragraaf met als titel “Lijst van Debian spiegelservers”). Bijvoorbeeld, veronderstel dat de dichtstbijzijnde Debian     spiegelserver http://mirrors.kernel.org is. Als u op deze spiegelserver met een webbrowser gaat kijken, dan zult u merken dat de hoofdmappen op de volgende manier georganiseerd zijn: http://mirrors.kernel.org/debian/dists/bullseye/main/binary-mips/...     http://mirrors.kernel.org/debian/dists/bullseye/contrib/binary-mips/... Om APT in te stellen op het gebruik van een specifieke     spiegelserver, moet u een regel als deze toevoegen (opnieuw in de veronderstelling dat u gebruik maakt van main en contrib):     deb http://mirrors.kernel.org/debian bullseye main contrib Merk op dat “dists” impliciet toegevoegd wordt en dat de     argumenten na de naam van de release gebruikt worden om het pad uit te breiden tot meerdere mappen.     Opnieuw moet u na het toevoegen van de nieuwe pakketbronnen de voorheen bestaande archiefregels uitschakelen. 4.3.2. APT-pakketbronnen van een lokale spiegelserver toevoegen In plaats van externe pakketspiegelservers te gebruiken, kunt u     de pakketbronbestanden voor APT ook instellen om gebruik te maken van een spiegelserver op een lokale harde schijf (mogelijk aangekoppeld over NFS).     Bijvoorbeeld, uw pakketspiegelserver bevindt zich onder /var/ local/debian/ en heeft de volgende hoofdmappen: /var/local/debian/dists/bullseye/main/binary-mips/...     /var/local/debian/dists/bullseye/contrib/binary-mips/...     Om met apt van deze spiegelserver gebruik te maken, voegt u deze regel toe aan het bestand sources.list:     deb file:/var/local/debian bullseye main contrib Merk op dat “dists” impliciet toegevoegd wordt en dat de     argumenten na de naam van de release gebruikt worden om het pad uit te breiden tot meerdere mappen. Nadat u de nieuwe pakketbronnen toegevoegd heeft, moet u de     eerder bestaande archiefitems in de pakketbronbestanden voor APT deactiveren door er een hash-teken (#) voor te plaatsen. 4.3.3. APT-pakketbronnen van optische media toevoegen Indien u enkel dvd's (of cd's of blu-raydiscs) wenst te     gebruiken, moet u de bestaande items in alle pakketbronbestanden voor APT deactiveren door er een hash-teken (#) voor te plaatsen. Controleer of /etc/fstab een regel bevat die het mogelijk maakt     om uw cd-station aan te koppelen aan het aankoppelpunt /media/ cdrom. Indien bijvoorbeeld /dev/sr0 uw cd-station is, moet /etc/ fstab een regel bevatten zoals deze:     /dev/sr0 /media/cdrom auto noauto,ro 0 0     Merk op dat er geen spaties mogen staan tussen de woorden noauto,ro in het vierde veld.     Om na te gaan of het werkt, kunt u een cd in het station plaatsen en de volgende commando's uitvoeren: # mount /media/cdrom # hiermee koppelt u de cd aan het aankoppelpunt aan     # ls -alF /media/cdrom # dit moet de inhoud tonen van de basismap van de cd # umount /media/cdrom # hiermee ontkoppelt u de cd opnieuw     Voer vervolgens het volgende commando uit:     # apt-cdrom add     voor elke cd met Debian-pakketten waarover u beschikt, om zo de gegevens over elke cd toe te voegen aan de databank van APT. 4.4. Pakketten opwaarderen     De aanbevolen wijze om op te waarderen vanaf eerdere releases van Debian, is het pakketbeheergereedschap apt gebruiken. Opmerking     apt is bedoeld voor interactief gebruik en zou niet mogen gebruikt worden in scripts. In scripts moet men apt-get gebruiken, dat een stabiele uitvoer heeft welke beter geschikt is voor verwerking. Vergeet niet alle partities die nodig zijn (in het bijzonder de     root-partitie en de /usr-partitie), aan te koppelen voor lezen en schrijven met een commando zoals:     # mount -o remount,rw /aankoppelpunt Nadien moet u zeker nog eens controleren of de vermeldingen van de pakketbronnen voor APT (in /etc/apt/sources.list en in de bestanden in /etc/apt/sources.list.d/) ofwel verwijzen naar “ bullseye” of naar “stable”. Er zouden geen pakketbronvermeldingen mogen verwijzen naar buster.     +--------------------------------------------------+ |Opmerking | | | |Regels waarin een cd als pakketbron functioneert, | |verwijzen soms naar “unstable”. Hoewel dit voor | |verwarring zorgt, mag u deze regel niet aanpassen.| +--------------------------------------------------+ 4.4.1. De sessie opnemen Het wordt sterk aanbevolen dat u het programma /usr/bin/script gebruikt om een transcriptie te maken van de opwaarderingssessie.     Als er zich dan een probleem voordoet, zult u een logboekbestand hebben met een beschrijving van wat er gebeurde en kunt u zo nodig exacte informatie geven in een bugrapport. Om het opnemen te starten, typt u:     # script -t 2>~/upgrade-bullseyestap.time -a ~/upgrade-bullseyestap.script of iets dergelijks. Indien u het script opnieuw moet starten (bijv. als u het systeem moet herstarten), gebruik dan andere waarden voor stap om een aanduiding te hebben over voor welke     stap in het opwaarderingsproces u een logboekbestand aanmaakt. Laat het script zijn logboekbestand niet in een tijdelijke map, zoals /tmp of /var/tmp plaatsen (bestanden in deze mappen kunnen verwijderd worden tijdens de opwaardering of bij een herstart van de computer). De transcriptie zal u ook de mogelijkheid bieden om informatie na te kijken die tijdens de opwaardering over het scherm wegscrolde.     Als u zich aan de console van het systeem bevindt, moet u gewoon overschakelen naar VT2 (met Alt+F2) en nadat u aangemeld bent, het commando less -R ~root/upgrade-bullseye.script gebruiken om het bestand in te kijken.     Nadat u de opwaardering afgerond heeft, kunt u het programma script stoppen door aan de prompt exit te typen. apt zal ook een logboek bijhouden van de gewijzigde toestand van pakketten in /var/log/apt/history.log en van de uitvoer naar de terminal in /var/log/apt/term.log. dpkg zal daarenboven een     logboek van alle wijzigingen aan de toestand van pakketten bijhouden in /var/log/dpkg.log. Indien u aptitude gebruikt, zal ook dit programma een logboek van de wijzigingen bijhouden in / var/log/aptitude. Indien u het programma script met de schakeloptie -t gebruikte,     kunt u het programma scriptreplay gebruiken om de hele sessie opnieuw af te spelen:     # scriptreplay ~/upgrade-bullseyestep.time ~/upgrade-bullseyestep.script 4.4.2. De pakketlijst bijwerken     Eerst moet de lijst met beschikbare pakketten uit de nieuwe uitgave opgehaald worden. Dit gebeurt met het volgende commando:     # apt update Opmerking     Gebruikers van apt-secure kunnen problemen ondervinden wanneer ze aptitude of apt-get gebruiken. Voor apt-get kunt u apt-get update --allow-releaseinfo-change gebruiken. 4.4.3. Zorg voor voldoende vrije schijfruimte voor de opwaardering Vooraleer u uw systeem opwaardeert moet u ervoor zorgen dat u voldoende vrije schijfruimte zult hebben als u begint aan de fase van volledige opwaardering van het systeem, welke beschreven wordt in Paragraaf 4.4.5, “Het systeem opwaarderen”. Eerst worden alle pakketten die geïnstalleerd moeten worden en die over het netwerk opgehaald moeten worden, opgeslagen in /var/cache/apt/ archives (en, tijdens het downloaden, in de onderliggende map partial/). Daarom moet u de zekerheid hebben dat u op de bestandssysteempartitie waarop /var/ zich bevindt, voldoende     ruimte beschikbaar heeft om tijdelijk de pakketten die op uw systeem geïnstalleerd zullen worden, ernaartoe te downloaden. Nadat het downloaden afgelopen is, zult u vermoedelijk ook op andere bestandssysteempartities extra ruimte nodig hebben, niet enkel om de pakketten die opgewaardeerd worden te installeren (waarvan de uitvoerbare bestanden of de bestanden met data mogelijk groter zijn), maar ook voor het installeren van nieuwe pakketten die ten gevolge van de opwaardering noodzakelijk geworden zijn. Als uw systeem niet voldoende schijfruimte beschikbaar heeft, kunt u eindigen met een niet volledig opgewaardeerd systeem dat nog moeilijk te repareren valt. apt kan u gedetailleerde informatie geven over de schijfruimte     die voor de installatie vereist is. Voor u met de opwaardering start, kunt u daarvan een schatting krijgen met het commando: # apt -o APT::Get::Trivial-Only=true full-upgrade [ ... ]     XXX opgewaardeerd, XXX nieuw geïnstalleerd, XXX te verwijderen en XXX niet opgewaardeerd. Moet xx.xMB archieven ophalen. Na deze operatie zal AAAMB bijkomende schijfruimte gebruikt worden. Opmerking Als u dit commando uitvoert bij de aanvang van het opwaarderingsproces, kunt u een foutmelding krijgen omwille van     de redenen die in de paragrafen hierna beschreven worden. In een dergelijk geval zult u moeten wachten tot na de minimale opwaardering van het systeem, zoals beschreven in Paragraaf 4.4.4, “Een minimale opwaardering van het systeem”, om dit commando uit te voeren en het de vereiste schijfruimte te laten schatten.     Indien u onvoldoende vrije ruimte voor de opwaardering heeft, zal apt u met een melding zoals deze waarschuwen:     E: U heeft onvoldoende vrije ruimte in /var/cache/apt/archives/.     Als die situatie zich voordoet, moet u vooraf voldoende vrije ruimte maken. U kunt: * Pakketten verwijderen die vroeger werden gedownload om geïnstalleerd te worden (in /var/cache/apt/archives). Als u de pakketcache opruimt met het commando apt clean, zullen alle eerder gedownloade pakketbestanden verwijderd worden. * Vergeten pakketten verwijderen. Indien u aptitude of apt gebruikte om in buster handmatig pakketten te installeren, zullen die gereedschappen bijgehouden hebben dat u die pakketten handmatig installeerde. Deze programma's voor pakketbeheer zijn in staat om pakketten, die enkel geïnstalleerd werden omdat ze door andere pakketten vereist werden, als overbodig te markeren, wanneer de pakketten die aan hen behoefte hadden, zelf verwijderd werden. Maar pakketten die u handmatig installeerde, zullen zij nooit als te verwijderen markeren. Om automatisch geïnstalleerde pakketten die niet langer gebruikt worden te verwijderen, geeft u het commando: # apt autoremove U kunt ook deborphan, debfoster of cruft gebruiken om overbodige pakketten op te sporen. Verwijder niet blindweg alle pakketten die door deze programma's voorgesteld worden, zeker als u ze gebruikt met opties die niet standaard zijn en agressief zijn en die de kans op valse positieven vergroten. Het wordt sterk aangeraden om handmatig de pakketten te onderzoeken (d.w.z. hun inhoud, grootte en beschrijving) waarvan deze programma's de verwijdering voorstellen, vooraleer ze daadwerkelijk te verwijderen. * Verwijder pakketten die teveel ruimte in beslag nemen en die momenteel niet nodig zijn (u kunt ze altijd opnieuw installeren na de opwaardering). Indien u popularity-contest installeerde, kunt u het commando popcon-largest-unused gebruiken voor een lijst van niet gebruikte pakketten die de meeste ruimte in beslag nemen. Om gewoon te weten welke pakketten de meeste schijfruimte in beslag nemen, kunt u het commando dpigs (uit het pakket debian-goodies) gebruiken of wajig (met het commando wajig size). Ook met aptitude kunt u ze vinden. Start aptitude in volledige-terminalmodus, selecteer Weergaven → Nieuwe Vlakke Pakketlijst, druk op l en voer ~i in, druk daarna op S en voer ~installsize in. Dit zal u een lijst geven waarmee u op een handige manier kunt werken. * Verwijder vertalingen en taaldefinitiebestanden van het systeem als ze niet nodig zijn. U kunt het pakket localepurge installeren en het zo configureren dat enkel een paar geselecteerde taaldefinities behouden worden op het systeem. Hierdoor zult u de schijfruimte die door /usr/share/locale gebruikt wordt, beperken.     * Verplaats de systeemlogboekbestanden onder /var/log/ tijdelijk naar een ander systeem of verwijder ze definitief. * Gebruik een tijdelijke /var/cache/apt/archives: u kunt een tijdelijke cachemap gebruiken op een ander bestandssysteem (USB -opslagapparaat, een tijdelijke harde schijf, een bestandssysteem dat al in gebruik is, ...) +-----------------------------------------------------+ |Opmerking | | | |Gebruik geen bestandssysteem dat via NFS aangekoppeld| |is, aangezien de netwerkverbinding tijdens de | |opwaardering onderbroken kan worden. | +-----------------------------------------------------+ Indien u bijvoorbeeld een USB-schijf aangekoppeld heeft op /media /usbkey: 1. verwijder de pakketten die eerder gedownload werden met het oog op installatie: # apt clean 2. kopieer de map /var/cache/apt/archives naar de USB-schijf: # cp -ax /var/cache/apt/archives /media/usbkey/ 3. koppel de tijdelijke cachemap aan op de huidige: # mount --bind /media/usbkey/archives /var/cache/apt/archives 4. herstel na de opwaardering de originele /var/cache/apt/ archives-map: # umount /media/usbkey/archives 5. verwijder de achtergebleven /media/usbkey/archives. U kunt de tijdelijke cachemap aanmaken op om het even welk bestandssysteem dat aan uw systeem aangekoppeld is. * Voer een minimale opwaardering van het systeem uit (zie Paragraaf 4.4.4, “Een minimale opwaardering van het systeem”) of partiële opwaarderingen gevolgd door een volledige opwaardering. Dit maakt het mogelijk om het systeem gedeeltelijk op te waarderen en de pakketcache leeg te maken vooraleer de volledige opwaardering uit te voeren. Merk op dat om het verwijderen van pakketten veilig te laten verlopen, het aangeraden is om uw pakketbronbestanden voor APT     terug in te stellen op buster, zoals beschreven wordt in Paragraaf A.2, “Het controleren van uw bronnenlijstbestanden voor APT”. 4.4.4. Een minimale opwaardering van het systeem In sommige gevallen kan het onmiddellijk uitvoeren van een volledige opwaardering (zoals die hieronder beschreven wordt) leiden tot het verwijderen van een groot aantal pakketten die u     wenst te behouden. Daarom bevelen we u een opwaardering in twee fases aan: eerst een minimale opwaardering uitvoeren om de conflicten uit te schakelen die aanleiding geven tot dat fenomeen en daarna een volledige opwaardering uitvoeren, zoals beschreven in Paragraaf 4.4.5, “Het systeem opwaarderen”.     Om dit te bereiken geeft u eerst het commando     # apt-get upgrade Dit heeft de opwaardering tot gevolg van die pakketten die     opgewaardeerd kunnen worden zonder dat andere pakketten verwijderd of geïnstalleerd moeten worden. Een minimale opwaardering van het systeem kan ook nuttig zijn als     het systeem slechts over beperkte opslagruimte beschikt en een volledige opwaardering omwille van opslagruimtebeperkingen niet toegepast kan worden. Indien het pakket apt-listchanges geïnstalleerd is, zal het (bij zijn standaardconfiguratie) paginagewijs belangrijke informatie     over opgewaardeerde pakketten laten zien na het downloaden van de pakketten. Druk na het lezen van de informatie op q om de paginagewijze weergave te verlaten en voort te gaan met de opwaardering. 4.4.5. Het systeem opwaarderen Nadat u de voorgaande stappen gezet heeft, bent u nu klaar om     voort te gaan met het belangrijkste onderdeel van de opwaardering. Voer het volgende commando uit:     # apt full-upgrade Dit zal een volledige opwaardering van het systeem uitvoeren, de meest recente beschikbare versies van alle pakketten installeren,     een oplossing bieden voor alle mogelijke gewijzigde vereisten (meestal nieuwe bibliotheekversies of hernoemde pakketten), welke pakketten hebben vergeleken bij de vorige uitgave, en alle in de weg zittende verouderde pakketten verwijderen. Indien u de opwaardering uitvoert met een set cd's/dvd's/BD's, zult u wellicht op verschillende momenten tijdens de opwaardering gevraagd worden een specifieke schijf in het station te plaatsen.     Het is mogelijk dat u verschillende malen dezelfde schijf in het station moet plaatsen. Dit heeft te maken met pakketten die met elkaar verband houden en verspreid over de verschillende schijven opgeslagen werden. Momenteel geïnstalleerde pakketten die niet opgewaardeerd kunnen worden naar een recentere versie zonder de installatiestatus van een ander geïnstalleerd pakket te wijzigen, zullen op hun huidige     versie behouden blijven (dit wordt als “gehandhaafd” weergegeven). Dit kan opgelost worden door ofwel aptitude te gebruiken om deze pakketten te selecteren als te installeren pakketten of door het commando apt install pakket te gebruiken. 4.5. Mogelijke problemen tijdens de opwaardering In de volgende paragrafen worden bekende problemen beschreven die     zich eventueel kunnen manifesteren bij een opwaardering naar bullseye. 4.5.1. De opdracht dist-upgrade mislukt met de foutmelding “Kon de onmiddellijke configuratie niet uitvoeren” In sommige gevallen kan de stap apt full-upgrade na het downloaden van de pakketten mislukken met:     E: Kon de onmiddellijke configuratie voor 'pakket' niet uitvoeren. Raadpleeg man 5 apt.conf onder APT::Immediate-Configure voor bijzonderheden. Als dit zich voordoet, zou het mogelijk moeten zijn om de     opwaardering voort te zetten door apt full-upgrade -o APT::Immediate-Configure=0 als commando te gebruiken. Een andere mogelijke oplossing voor dit probleem is om tijdelijk     zowel de pakketbronnen voor buster als voor bullseye op te nemen in uw pakketbronbestanden voor APT en het commando apt update te geven. 4.5.2. Te verwachten verwijderingen Het proces van opwaarderen naar bullseye kan om het verwijderen van pakketten vragen. De exacte lijst van pakketten kan verschillen, afhankelijk van welke pakketten op uw systeem geïnstalleerd zijn. In deze notities bij de release worden     algemene adviezen in verband met deze verwijderingen gegeven, maar bij twijfel is het aangeraden om bij elke gebruikte opwaarderingsmethode de voorgestelde pakketverwijderingen te onderzoeken vooraleer verder te gaan. Meer informatie over in bullseye verouderde pakketten vindt u in Paragraaf 4.8, “Verouderde pakketten”. 4.5.3. Vicieuze cirkels van conflicten of voorvereisten Soms is het noodzakelijk om in APT de optie APT::Force-LoopBreak te activeren om in staat te zijn om tijdelijk een essentieel pakket te verwijderen omwille van een vicieuze cirkel van het     type 'Conflicts/Pre-Depends' ('Is tegenstrijdig met/Heeft als voorvereiste'). apt zal u over een dergelijk probleem waarschuwen en de opwaardering afbreken. U kunt dit probleem omzeilen door aan de commandoregel van apt de optie -o APT::Force-LoopBreak=1 op te geven. Het is mogelijk dat de vereistenstructuur van een systeem dermate     defect is dat een manuele interventie noodzakelijk is. Gewoonlijk betekent dit dat apt gebruikt zal moeten worden of     # dpkg --remove pakket_naam     om sommige van de voor problemen zorgende pakketten uit de weg ruimen, of # apt -f install     # dpkg --configure --pending     In extreme gevallen kan het gebeuren dat u herinstallatie moet forceren met een commando zoals     # dpkg --install /pad/naar/pakket_naam.deb 4.5.4. Bestandsconflicten Bestandsconflicten zouden zich niet mogen voordoen als u een “ zuiver” buster-systeem opwaardeert, maar ze kunnen wel optreden     als u niet-officiële backports (een na een release verschenen recentere pakketversie die voor die release geschikt gemaakt werd) geïnstalleerd heeft. Bij een bestandsconflict krijgt u een foutmelding zoals: Uitpakken van (uit ) ... dpkg: fout bij het verwerken van (--install): poging tot overschrijven van `',     ook aanwezig in pakket dpkg-deb: subproces plakken gedood door signaal (Defecte pijp) Er deden zich fouten voor bij het verwerken van: U kunt een bestandsconflict proberen op te lossen door het pakket     dat op de laatste regel van de foutmelding vermeld wordt, geforceerd te verwijderen:     # dpkg -r --force-depends pakket_naam Nadat u dit gerepareerd heeft, zou u in staat moeten zijn om de     opwaardering te hervatten door de eerder beschreven apt -commando's nogmaals uit te voeren. 4.5.5. Configuratiewijzigingen Tijdens de opwaardering zult u vragen krijgen in verband met de configuratie of de herconfiguratie van verschillende pakketten. Wanneer u gevraagd wordt of een bestand in de map /etc/init.d of     het bestand /etc/manpath.config moet vervangen worden door de versie van de pakketonderhouder, is het meestal nodig om te antwoorden met “yes” om de consistentie van het systeem te verzekeren. U kunt steeds terugkeren naar de oudere versie, vermits die bewaard zal worden met de extensie .dpkg-old. Indien u twijfelt wat u moet doen, kunt u de naam van het pakket     of het bestand noteren en de zaak uitzoeken op een later moment. U kunt in het transcriptiebestand de informatie die tijdens de opwaardering op het scherm verscheen, nog eens nalezen. 4.5.6. Verspringen van de sessie naar een console Indien u de lokale console van het systeem gebruikt om de opwaardering uit te voeren, kunt u ondervinden dat u op sommige momenten tijdens de opwaardering plots een ander scherm te zien     krijgt en het zicht op het verloop van het opwaarderingsproces verloren bent. Dit kan bijvoorbeeld gebeuren op systemen met een grafische interface wanneer de beeldschermbeheerder opnieuw opgestart wordt. Om de console te herstellen waarop de opwaardering liep, zult u de toetsencombinatie Ctrl+Alt+F1 (als u zich in het grafische opstartscherm bevindt) of Alt+F1 (als u zich in de lokale tekstmodus-console bevindt) moeten gebruiken om terug te keren     naar de virtuele terminal 1. Vervang F1 door de functietoets die hetzelfde cijfer heeft als het cijfer van de virtuele terminal waarin de opwaardering uitgevoerd werd. U kunt ook Alt+Pijl Links of Alt+Pijl Rechts gebruiken om te wisselen tussen de verschillende tekstmodus-terminals. 4.6. Uw kernel en aanverwante pakketten opwaarderen In deze paragraaf wordt uitgelegd hoe u uw kernel opwaardeert en worden mogelijke problemen behandeld die met deze opwaardering     verband houden. U kunt ofwel een van de door Debian aangeboden linux-image-*-pakketten installeren of een aangepaste kernel compileren uit de broncode. Merk op dat veel van de informatie uit deze paragraaf uitgaat van de aanname dat u een van de modulaire kernels van Debian gebruikt     samen metinitramfs-tools en udev. Indien u ervoor kiest om een aangepaste kernel te gebruiken die geen initrd nodig heeft of indien u een andere initrd-generator gebruikt, zal bepaalde informatie voor u mogelijk niet relevant zijn. 4.6.1. Een kernel-metapakket installeren Wanneer u met het commando full-upgrade de stap zet van volledige opwaardering van buster naar bullseye, wordt het sterk aanbevolen een linux-image-*-metapakket te installeren als u dit voordien     nog niet deed. Deze metapakketten installeren tijdens opwaarderingen automatisch recentere versies van de kernel. U kunt nagaan of u een metapakket geïnstalleerd heeft met het commando     # dpkg -l "linux-image*" | grep ^ii | grep -i meta Indien u geen uitvoer te zien krijgt, zult u ofwel zelf handmatig     het pakket met een recentere kernelversie moeten installeren ofwel een linux-image-metapakket. Om de lijst met beschikbare linux-image-metapakketten te krijgen, geeft u de opdracht     # apt-cache search linux-image- | grep -i meta | grep -v transition Indien u twijfelt over welk pakket u moet selecteren, moet u de opdracht uname -r gebruiken en zoeken naar een pakket met een soortgelijke naam. Indien u bijvoorbeeld “4.9.0-8-amd64” te zien     krijgt, is het aangeraden om linux-image-amd64 te installeren. U kunt ook gebruik maken van apt-cache om een uitgebreide beschrijving van elk pakket te zien, hetgeen u kan helpen bij het kiezen van het beste pakket uit de beschikbare pakketten. Bijvoorbeeld:     # apt show linux-image-amd64 U moet dan apt install gebruiken om het te installeren. Nadat deze nieuwe kernel geïnstalleerd is, moet u bij de eerst     mogelijke gelegenheid het systeem herstarten om te kunnen genieten van de voordelen die de nieuwe kernelversie biedt. Lees echter zeker eerst ??? voor u de computer voor het eerst herstart na de opwaardering. Voor de meer avontuurlijk aangelegde personen staat er in Debian een gemakkelijke methode ter beschikking om een eigen aangepaste kernel te compileren. Installeer de broncode van de kernel die in het pakket linux-source te vinden is. U kunt het deb-pkg-target     uit de makefile van de broncode gebruiken om een binair pakket te bouwen. Meer informatie is te vinden in het Debian Linux Kernel Handbook (https://kernel-handbook.alioth.debian.org/) , dat ook beschikbaar is onder de vorm van het pakket debian-kernel-handbook. Als dit mogelijk is, heeft u er voordeel bij om het kernelpakket afzonderlijk en los van de algemene full-upgrade op te waarderen     om de kansen te verkleinen dat het systeem zich tijdelijk in een niet-opstartbare toestand bevindt. Merk op dat u dit pas mag doen na het minimale opwaarderingsproces, beschreven in Paragraaf 4.4.4, “Een minimale opwaardering van het systeem”. 4.7. Voorbereid zijn op de volgende release     Na de opwaardering kunt u verschillende zaken doen om voorbereid te zijn op de volgende release. * Verwijder pakketten als ze overbodig of verouderd geworden zijn, zoals beschreven is in Paragraaf 4.4.3, “Zorg voor voldoende vrije schijfruimte voor de opwaardering” en in     Paragraaf 4.8, “Verouderde pakketten”. U moet nakijken welke configuratiebestanden zij gebruiken en erover denken om de pakketten te wissen zodat ook hun configuratiebestanden verwijderd worden. Zie ook Paragraaf 4.7.1, “Verwijderde pakketten wissen”. 4.7.1. Verwijderde pakketten wissen Over het algemeen is het aanbevolen om verwijderde pakketten te wissen (met het commando purge van APT). Dit is in het bijzonder     het geval als ze bij een eerdere release-upgrade verwijderd werden (bijvoorbeeld bij de opwaardering naar buster) of als ze door een derde geleverd waren. In het bijzonder van init.d-scripts is bekend dat deze voor problemen kunnen zorgen. Let op     Door een pakket te wissen worden over het algemeen ook de logboekbestanden ervan gewist. Misschien wilt u er eerst een reservekopie van maken. Het volgende commando toont een lijst van alle verwijderde     pakketten waarvan er mogelijk configuratiebestanden achtergebleven zijn op het systeem (indien van toepassing):     # dpkg -l | awk '/^rc/ { print $2 }' De pakketten kunnen gewist worden met het commando apt purge. In     de veronderstelling dat u ze allemaal tegelijk wilt wissen, kunt u het volgende commando gebruiken:     # apt purge $(dpkg -l | awk '/^rc/ { print $2 }')     Indien u aptitude gebruikt, kunt u als alternatief voor de bovenstaande commando's ook het volgende gebruiken: # aptitude search '~c'     # aptitude purge '~c' 4.8. Verouderde pakketten Worden er met bullseye veel nieuwe pakketten geïntroduceerd, dan worden er ook heel wat oude pakketten die in buster zaten met pensioen gestuurd of weggelaten. Voor deze verouderde pakketten is geen opwaardering meer voorzien. Hoewel niets u belet om desgewenst een verouderd pakket te blijven gebruiken, zal het     Debian-project gewoonlijk een jaar na de uitgave van bullseye^[5] de beveiligingsondersteuning ervan stopzetten en in die tussentijd gewoonlijk ook geen andere ondersteuning meer bieden. Als er alternatieven voor de verouderde pakketten beschikbaar zijn, is het aangeraden om ze door een dergelijk alternatief te vervangen. Er kunnen veel redenen zijn waarom een pakket verwijderd werd uit de distributie: zij worden door de toeleveraar niet langer onderhouden; er is niet langer een ontwikkelaar van Debian geïnteresseerd in het onderhoud van het pakket; de geboden     functionaliteit werd door andere software (of door een nieuwere versie) overgenomen; of omdat ze bugs bevatten worden zij niet langer als geschikt beschouwd voor bullseye. In dit laatste geval kan het pakket wel nog aanwezig zijn in de distributie “unstable” . Sommige frontends voor pakketbeheer bieden een gemakkelijke manier om geïnstalleerde pakketten te vinden die op geen enkele     gekende pakketbron meer beschikbaar zijn. De tekstuele gebruikersinterface van aptitude vermeldt ze onder de categorie “ Verouderde en lokaal gecreëerde pakketten” en ze kunnen aan de commandoregel weergegeven en gewist worden met: # aptitude search '~o'     # aptitude purge '~o' Het Bugopvolgingssysteem van Debian (https://bugs.debian.org/) verschaft dikwijls bijkomende informatie over de redenen voor het     verwijderen van een pakket. U moet zowel de bugrapporten voor het pakket zelf als de bugrapporten voor het pseudo-pakket ftp.debian.org (https://bugs.debian.org/cgi-bin/pkgreport.cgi?pkg =ftp.debian.org&archive=yes) erop nakijken.     Raadpleeg voor een lijst van voor bullseye verouderde pakketten ??? 4.8.1. Dummy overgangspakketten Sommige pakketten uit buster kunnen in bullseye vervangen zijn door dummy overgangspakketten, welke tijdelijke plaatsbekleders zijn, bedoeld om opwaarderingen te vereenvoudigen. Indien bijvoorbeeld een toepassing die vroeger uit een enkel pakket     bestond, opgesplitst werd in verschillende pakketten, kan voorzien worden in een overgangspakket met dezelfde naam als het oude pakket en met passende vereisten die tot de installatie van de nieuwe pakketten leiden. Nadat dit gebeurd is, kan het overbodige dummypakket veilig verwijderd worden. De pakketbeschrijving van dummy overgangspakketten vermeldt gewoonlijk welk doel deze hebben. Deze zijn echter niet uniform; in het bijzonder zijn sommige “dummy”-pakketten bedoeld om geïnstalleerd te blijven, met als doel om een volledige     softwaresuite binnen te trekken of om doorheen de tijd zicht te blijven houden op de meest recente beschikbare versie van een programma. Wellicht vindt u ook deborphan met een van de opties van het type --guess-* (bijv. --guess-dummy), nuttig om dummy overgangspakketten op uw systeem te detecteren. --------------------------------------------------------------------- ^[1] Indien de debconf-prioriteit ingesteld staat op een erg hoog     niveau, onderdrukt u mogelijk configuratievragen. Echter, diensten die terugvallen op standaardantwoorden die op uw systeem niet toepasbaar zijn, zullen dan niet kunnen starten. ^[2] Voorbeelden zijn DNS- en DHCP-diensten, in het bijzonder wanneer er geen redundantie of automatische doorschakeling     voorzien is. In het geval van DHCP kunnen gebruikers afgekoppeld worden van het netwerk als de leasetermijn korter is dan de tijd die nodig is om het opwaarderingsproces te voltooien.     ^[3] Deze functionaliteit kan uitgezet worden door de parameter panic=0 toe te voegen aan de opstartparameters. ^[4] Het pakketbeheersysteem van Debian laat normaal niet toe dat     een pakket een bestand verwijdert of vervangt dat eigendom is van een ander pakket, tenzij het bedoeld is om dat pakket te vervangen. ^[5] Of voor zover er binnen die tijdspanne geen andere release     heeft plaatsgevonden. Normaal worden niet meer dan twee stabiele releases tegelijk ondersteund. Hoofdstuk 5. Kwesties waarvan u zich bewust moet zijn bij bullseye Soms hebben veranderingen die in een nieuwe uitgave geïntroduceerd worden, neveneffecten die redelijkerwijs niet te vermijden zijn en soms brengen zij ergens anders bugs aan het     licht. In dit hoofdstuk behandelen we kwesties waarvan wij ons bewust zijn. Gelieve ook de errata te lezen, de documentatie bij de betreffende pakketten, de bugrapporten en de andere informatiebronnen die vermeld worden in Paragraaf 6.1, “Literatuurverwijzingen”. 5.1. Opwaarderingsspecifieke zaken voor bullseye     Deze paragraaf behandelt onderwerpen die verband houden met de opwaardering van buster naar bullseye. 5.2. Beperkingen inzake beveiligingsondersteuning Voor sommige pakketten kan Debian niet garanderen dat er bij     veiligheidsproblemen minimale backports (oplossingen overgenomen van een recentere pakketversie) beschikbaar gesteld zullen worden. Daarover handelen de volgende paragrafen. Opmerking     Het pakket debian-security-support helpt om de situatie op het gebied van beveiligingsondersteuning van geïnstalleerde pakketten na te gaan. 5.3. Pakketspecifieke kwesties In de meeste gevallen kunnen pakketten probleemloos opgewaardeerd     worden van buster naar bullseye. In een klein aantal gevallen kan enige tussenkomst nodig zijn, voor of tijdens het opwaarderingsproces. Hierna wordt dit per pakket besproken. Hoofdstuk 6. Bijkomende informatie over Debian 6.1. Literatuurverwijzingen Naast deze notities bij de release en de installatiehandleiding is bijkomende documentatie over Debian te vinden via het Debian Documentatie Project (DDP). Het doel ervan is hoogwaardige documentatie te ontwikkelen ten behoeve van gebruikers en ontwikkelaars van Debian. Deze documentatie omvat onder andere     het Naslagwerk voor Debian, de Debian gids voor Nieuwe Pakketonderhouders, de Debian FAQ (Vaak Gestelde Vragen), en nog veel andere documentatie. Voor de volledige lijst van de beschikbare bronnen kunt u terecht bij de Documentatiewebsite van Debian (https://www.debian.org/doc/) en de Wikiwebsite van Debian (https://wiki.debian.org/) . Documentatie over individuele pakketten wordt geïnstalleerd in /     usr/share/doc/pakket. Daarin kunt u copyrightinformatie, Debian-specifieke informatie en eventueel documentatie van de oorspronkelijke ontwikkelaars van de software vinden. 6.2. Hulp vinden Gebruikers van Debian kunnen voor hulp, advies en ondersteuning terecht bij verschillende bronnen. Maar aan die stap moet pas     gedacht worden wanneer de beschikbare documentatie geen oplossing heeft kunnen bieden. Deze paragraaf geeft een korte introductie over dergelijke bronnen die van nut kunnen zijn voor nieuwe gebruikers van Debian. 6.2.1. Mailinglijsten De mailinglijsten die voor gebruikers van Debian het interessantst zijn, zijn “debian-user” (in het Engels) en andere lijsten met als benaming debian-user-taal (voor andere talen). Er is ook een lijst voor ondersteuning in het Nederlands:     debian-user-dutch. Verdere informatie over deze lijsten en instructies om er op in te tekenen vindt u op https:// lists.debian.org/ (https://lists.debian.org/) . Ga eerst in de archieven van de mailinglijst na of uw vraag al niet eerder beantwoord werd, voordat u een bericht naar een mailinglijst stuurt. Neem ook de gebruikelijk netiquette in acht. 6.2.2. Internet Relay Chat (IRC) Debian heeft een (Engelstalig) IRC-kanaal, gewijd aan het ondersteunen en helpen van gebruikers van Debian. Dit kanaal     bevindt zich op het IRC-netwerk van OFTC. Om dit kanaal te bezoeken kunt u met uw favoriete IRC-programma verbinding maken met irc.debian.org en afstellen op het kanaal #debian (/join # debian). Houdt u zich alstublieft aan de richtlijnen voor het kanaal en     gedraagt u zich respectvol naar anderen toe. De richtlijnen zijn beschikbaar op de Debian Wiki-pagina's (https://wiki.debian.org/ DebianIRC) .     Verdere informatie over OFTC vindt u op de website (http:// www.oftc.net/) . 6.3. Fouten rapporteren We streven ernaar om van Debian een hoogwaardig besturingssysteem te maken. Dit betekent echter niet dat de geleverde pakketten volkomen foutloos zijn. In lijn met de opvattingen van Debian     over een “open wijze van ontwikkelen” en als dienst aan onze gebruikers is alle informatie met betrekking tot gerapporteerde bugs beschikbaar in ons eigen bugopvolgingssysteem (BTS - Bug Tracking System). Het BTS kan bekeken worden op https:// bugs.debian.org/ (https://bugs.debian.org/) . Wanneer u een bug vindt in de distributie of in een van de softwarepakketten die er deel van uitmaken, rapporteer dit dan alstublieft zodat het in een toekomstige uitgave gecorrigeerd kan     worden. Voor het rapporteren van een bug is een geldig bestaand e-mailadres vereist. We hebben deze informatie nodig om bugs goed te kunnen opvolgen en opdat ontwikkelaars contact zouden kunnen opnemen met de indiener van een bugrapport, wanneer bijkomende informatie nodig blijkt. U kunt een bugrapport indienen met behulp van het programma reportbug of handmatig door middel van het sturen van een e-mail. U kunt meer lezen over het bugopvolgingssysteem en hoe dit te     gebruiken door de betreffende documentatie te raadplegen (beschikbaar onder /usr/share/doc/debian wanneer u doc-debian geïnstalleerd heeft) of online op het Bug Tracking System (https: //bugs.debian.org/) . 6.4. Een bijdrage leveren aan Debian U hoeft geen expert te zijn om een bijdrage te leveren aan Debian. Door het helpen van andere gebruikers met problemen op de diverse mailinglijsten (https://lists.debian.org/) voor gebruikers, levert u al een waardevolle bijdrage. Het identificeren (en ook het oplossen) van problemen die verband houden met het ontwikkelen van de distributie door te participeren op de mailinglijsten (https://lists.debian.org/) voor ontwikkelaars, is eveneens van grote waarde. Om de hoge     kwaliteit van de Debian-distributie te handhaven kunt u vastgestelde fouten rapporteren (https://bugs.debian.org/) en de ontwikkelaars helpen bij het opsporen en verhelpen van deze fouten. Het hulpprogrammaatje how-can-i-help helpt bij het vinden van gerapporteerde problemen waarop u kunt werken. Wanneer u een goede taalbeheersing heeft, kunt u overwegen om een actieve bijdrage te leveren via het helpen schrijven van documentatie (https://www.debian.org/doc/vcs) of door het vertalen (https:// www.debian.org/international/) van bestaande documentatie naar uw eigen taal. Wanneer u meer tijd kunt besteden, kunt u eventueel het beheer opnemen van een onderdeel uit de collectie Vrije Software van Debian. Bijzonder nuttig is het adopteren van pakketten die geen beheerder meer hebben of het onderhouden van software waarvan mensen de opname in Debian aanvroegen. Welke pakketten dit zijn, vindt u terug in de Work Needing and Prospective Packages database (https://www.debian.org/devel/wnpp/) , de databank van pakketten waaraan werk is en van software die mogelijk aan de     distributie toegevoegd kan worden. Wanneer u belang stelt in specifieke groepen, dan vindt u het wellicht leuk om bij te dragen tot een van de subprojecten (https://www.debian.org/devel/ #projects) van Debian, zoals onder meer de projecten die Debian geschikt maken voor specifieke computerarchitecturen, of het project Debian Pure Blends (https://wiki.debian.org/ DebianPureBlends) , dat met de software uit Debian specifieke collecties samenstelt en uitgeeft, gericht op specifieke gebruikersgroepen. Hoe dan ook, als u al op een of andere manier actief bent binnen de vrije softwaregemeenschap, als gebruiker, ontwikkelaar, schrijver of vertaler, dan draagt u reeds bij tot het bevorderen     van vrije software. Daaraan meehelpen is lonend en leuk en het biedt u ook de kans om met nieuwe mensen in contact te komen, om nog te zwijgen van dat vage warme gevoel van binnen dat u ervan krijgt. Bijlage A. Het beheren van uw buster-systeem voordat u opwaardeert Deze appendix bevat informatie over hoe u buster-pakketten kunt     installeren of opwaarderen voordat u uw systeem opwaardeert naar bullseye. Dit is enkel nodig in een aantal specifieke situaties. A.1. Uw buster-systeem opwaarderen In principe is er geen verschil met een eventuele andere opwaardering van buster die u uitgevoerd heeft. Het enige     verschil is dat u zich ervan dient te verzekeren dat uw apt-bronnenlijst nog steeds referenties naar buster bevat, zoals beschreven in Paragraaf A.2, “Het controleren van uw bronnenlijstbestanden voor APT”. Wanneer u uw systeem opwaardeert via een Debian spiegelserver     (mirror), wordt het automatisch bijgewerkt naar de laatst uitgegeven onderversie van buster. A.2. Het controleren van uw bronnenlijstbestanden voor APT Wanneer een van de regels in uw bestanden met de bronnenlijsten voor APT (zie sources.list(5) (https://manpages.debian.org/buster //bullseye/apt/sources.list.5.html) ) een verwijzing naar “stable     ” bevat, dan verwijst dit al effectief naar bullseye. Wellicht is dit niet wat u wilt, wanneer u nog niet klaar bent voor de opwaardering. Wanneer u al apt update uitgevoerd heeft, kunt u nog steeds zonder problemen terug door de onderstaande procedure te volgen. Wanneer u ook al pakketten van bullseye heeft geïnstalleerd dan heeft het waarschijnlijk weinig nut meer om nog pakketten van     buster te installeren. In dat geval moet u voor uzelf beslissen of u verder wilt gaan of niet. Het is mogelijk om terug te gaan naar eerdere versies van pakketten, maar dat komt hier niet aan bod. Open als systeembeheerder (root) met uw favoriete teksteditor het betreffende bestand met de bronnenlijst voor APT (zoals /etc/apt/ sources.list) en controleer alle regels die beginnen met deb     http:, deb https:, deb tor+http:, deb tor+https:, URIs: http:, URIs: https:, URIs: tor+http: of URIs: tor+https: om na te gaan of ze een verwijzing naar “stable” bevatten. Indien u zulke regels aantreft, verander dan de term stable in buster. Wanneer u eventueel regels heeft die beginnen met deb file: of     URIs: file:, dan dient u zelf te controleren of de aangegeven locatie een archief betreft van buster of een archief van bullseye. Belangrijk Verander geen regels die met deb cdrom: of URIs: cdrom: beginnen.     Wanneer u dit wel doet wordt deze regel ongeldig en moet u het commando apt-cdrom nogmaals uitvoeren. Er is geen reden voor paniek wanneer een pakketbronregel van het type cdrom: verwijst naar “unstable”. Hoewel dit verwarrend kan zijn, is dit normaal.     Wanneer u veranderingen hebt gemaakt, dient u het bestand te bewaren en het volgende commando uit te voeren     # apt update     om de lijst met pakketten te verversen. A.3. Verouderde configuratiebestanden verwijderen Vooraleer u uw systeem gaat opwaarderen naar bullseye, is het     aangeraden om oude configuratiebestanden (zoals *.dpkg-{new,old} -bestanden onder /etc) van het systeem te verwijderen. A.4. Waardeer oude taalinstellingen op naar UTF-8 Reeds lange tijd wordt het gebruik van een verouderde niet-UTF-8 systeemtaal niet meer ondersteund door desktops en andere belangrijke software. Dergelijke systeemtalen zouden     opgewaardeerd moeten worden door dpkg-reconfigure locales uit te voeren en een UTF-8 taaldefinitie als standaard te selecteren. U zou er ook moeten voor zorgen dat gebruikers in hun omgeving niet de standaard taaldefinitie vervangen door een verouderde systeemtaal. Bijlage B. Mensen die een bijdrage hebben geleverd aan de notities bij de release     Veel mensen hebben geholpen met de notities bij de release waaronder, maar niet alleen, Adam D. Barratt, Adam Di Carlo, Andreas Barth, Andrei Popescu, Anne Bezemer, Bob Hilliard, Charles Plessy, Christian Perrier, Christoph Berg, Daniel Baumann, David Prévot, Eddy Petrișor, Emmanuel Kasper, Esko Arajärvi, Frans Pop, Giovanni Rapagnani, Gordon Farquharson, Hideki Yamane, Holger Wansing, Javier Fernández-Sanguino Peña, Jens Seidel, Jonas Meurer, Jonathan     Nieder, Joost van Baal-Ilić, Josip Rodin, Julien Cristau, Justin B Rye, LaMont Jones, Luk Claes, Martin Michlmayr, Michael Biebl, Moritz Mühlenhoff, Niels Thykier, Noah Meyerhans, Noritada Kobayashi, Osamu Aoki, Paul Gevers, Peter Green, Rob Bradford, Samuel Thibault, Simon Bienlein, Simon Paillard, Stefan Fritsch, Steve Langasek, Steve McIntyre, Tobias Scherer, victory, Vincent McIntyre, en W. Martin Borgert.     Dit document is naar vele talen vertaald. Veel dank aan de vertalers! De volgende personen droegen bij tot de Nederlandse vertaling:     Remco Rijnders, Eric Spreen, Jeroen Schot, Vincent Zweije, Frans Spiesschaert. Register A Apache, Nieuwigheden in de distributie B BIND, Nieuwigheden in de distributie C Calligra, Nieuwigheden in de distributie Cryptsetup, Nieuwigheden in de distributie D DocBook XML, Broncode voor dit document Dovecot, Nieuwigheden in de distributie E Evolution, Nieuwigheden in de distributie Exim, Nieuwigheden in de distributie G GCC, Nieuwigheden in de distributie GIMP, Nieuwigheden in de distributie GNOME, Nieuwigheden in de distributie GNUcash, Nieuwigheden in de distributie GnuPG, Nieuwigheden in de distributie I Inkscape, Nieuwigheden in de distributie K KDE, Nieuwigheden in de distributie L LibreOffice, Nieuwigheden in de distributie LXDE, Nieuwigheden in de distributie LXQt, Nieuwigheden in de distributie M MariaDB, Nieuwigheden in de distributie MATE, Nieuwigheden in de distributie N Nginx, Nieuwigheden in de distributie O OpenJDK, Nieuwigheden in de distributie OpenSSH, Nieuwigheden in de distributie P packages apt, Bijdragen door het indienen van opwaarderingsrapporten, APT-pakketbronnen van een lokale spiegelserver toevoegen apt-listchanges, Een minimale opwaardering van het systeem aptitude, De configuratiestatus van APT controleren, Zorg voor voldoende vrije schijfruimte voor de opwaardering, Verwijderde pakketten wissen dblatex, Broncode voor dit document debian-goodies, Zorg voor voldoende vrije schijfruimte voor de opwaardering debian-kernel-handbook, Een kernel-metapakket installeren debian-security-support, Beperkingen inzake beveiligingsondersteuning doc-debian, Fouten rapporteren docbook-xsl, Broncode voor dit document dpkg, Bijdragen door het indienen van opwaarderingsrapporten how-can-i-help, Een bijdrage leveren aan Debian initramfs-tools, Een debug-shell tijdens het opstarten met initrd , Uw kernel en aanverwante pakketten opwaarderen linux-image-*, Uw kernel en aanverwante pakketten opwaarderen linux-image-amd64, Een kernel-metapakket installeren linux-source, Een kernel-metapakket installeren localepurge, Zorg voor voldoende vrije schijfruimte voor de opwaardering popularity-contest, Zorg voor voldoende vrije schijfruimte voor de opwaardering release-notes, Rapporteren van fouten in dit document synaptic, De configuratiestatus van APT controleren tinc, Maak een veilige omgeving klaar voor de opwaardering udev, Uw kernel en aanverwante pakketten opwaarderen upgrade-reports, Bijdragen door het indienen van opwaarderingsrapporten xmlroff, Broncode voor dit document xsltproc, Broncode voor dit document Perl, Nieuwigheden in de distributie PHP, Nieuwigheden in de distributie Postfix, Nieuwigheden in de distributie PostgreSQL, Nieuwigheden in de distributie X Xfce, Nieuwigheden in de distributie woordenlijst ACPI Advanced Configuration and Power Interface (geavanceerde configuratie- en energie-interface) ALSA Advanced Linux Sound Architecture (geavanceerde geluidsarchitectuur voor Linux) BD Blu-ray Disc (blu-raydisc) cd Compact Disc cd-rom Compact Disc Read Only Memory (alleen-lezen-schijfgeheugen op compact disc) DHCP Dynamic Host Configuration Protocol (protocol voor dynamische configuratie van computers) DLBD Dual Layer Blu-ray Disc (dubbellagige blu-raydisc) DNS Domain Name System (systeem voor domeinnamen) dvd Digital Versatile Disc (veelzijdige digitale disk) GIMP GNU Image Manipulation Program (beeldbewerkingsprogramma van GNU) GNU GNU's Not Unix (GNU is Unix niet) GPG GNU Privacy Guard (privacybeschermer van GNU) LDAP Lightweight Directory Access Protocol (lichtgewicht protocol voor het beheer van repertoria) LSB Linux Standard Base (Linux basisnormen) LVM Logical Volume Manager (logisch volumebeheer) MTA Mail Transport Agent (instantie voor postvervoer) NBD Network Block Device (netwerkblokapparaat) NFS Network File System (netwerkbestandssysteem) NIC Network Interface Card (netwerkkaart) NIS Network Information Service (netwerkinformatiedienst) PHP PHP: Hypertext Preprocessor (hypertekstpreprocessor) RAID Redundant Array of Independent Disks (meervoudig geheel van onafhankelijke schijven) SATA Serial Advanced Technology Attachment (geavanceerde seriële aankoppelingstechnologie) SSL Secure Sockets Layer (beveiligde socketlaag) TLS Transport Layer Security (beveiligde transportlaag) UEFI Unified Extensible Firmware Interface (geüniformiseerde uitbreidbare firmware-interface) USB Universal Serial Bus (universele seriële bus) UUID Universally Unique Identifier (universele unieke naam) WPA Wi-Fi Protected Access (draadloos netwerk met beveiligde toegang)